Ruiny zamku krzyżackiego w Toruniu są pozostałościami po pierwszej i jednocześnie najstarszej warowni krzyżackiej na terenie dawnych Prus. Rozplanowanie zamku toruńskiego (na narysie półelipsy/podkowy) jest inne od typowych – późniejszych zamków krzyżackich, budowanych na planie czworoboku.

Jest on świadectwem kształtowania się programu komturskiego zamku krzyżackiego, stosowanego następnie powszechnie w państwie krzyżackim jako regularna czworoboczna bryła.
Zamek toruński został rozebrany przez torunian w czasie wywołanego przez nich powstania antykrzyżackiego w 1454 r. Choć obiekt przetrwał do czasów obecnych w formie trwałej ruiny, to stanowi znakomite materialne świadectwo potęgi Zakonu Krzyżackiego

Toruński zamek krzyżacki, chociaż od 1454 r. pozostaje trwałą ruiną, jest miejscem szczególnym na mapie cennych zabytków Polski. Jest godny uwagi przede wszystkim jako pierwsza warownia krzyżacka na terenie darowanym Krzyżakom przez polskiego-mazowieckiego księcia Konrada. Stanowił bazę wypadową do podboju plemion pruskich i tworzenia na ich terenie potężnego państwa, a jednoczesnie był strategicznym – granicznym i najdalej na południe wysuniętym zamkiem krzyżackim.

Dziś zwiedzając ruiny poznajemy nietypowe założenie zamkowe – na planie podkowiastym, w doskonale zachowanych, klimatycznych podziemiach m.in. ekspozycje detalu architektonicznego zamku, świadczące o jego bogatym niegdyś zdobnictwie. Przy wejściu na dziedziniec oraz w jego centrum przetrwały resztki wysadzonej w powietrze wieży. Fragment ruin położony wzdłuż Wisły kryje ślady po części mieszkalnej zamku. Najlepiej zachowała się wieża Gdanisko, która w XVI-XVIII wieku używana była przez Toruń jako składnica prochu strzelniczego.